Beyin ve Sinir Cerrahisi

Beyin ve Sinir Cerrahisi; diğer adıyla “Nöroşirürji”, beyin, omurilik ve vücuttaki sinirleri ilgilendiren hastalıkların cerrahî yolla tedavi edilmesini sağlayan tıp branşıdır. Bu operasyonları gerçekleştiren hekimlere “Beyin ve Sinir Cerrahı” veya “Nöroşirürjiyen” denmektedir. 
Nöroşirürji operasyonları üst düzeyde dikkat ve hassasiyet gerektiren, genellikle çok detaylı müdahaleleri içeren ve riskleri diğer ameliyatlara göre daha fazla olan işlemlerdir. Ayrıca teknolojik gelişmelerle en iç içe olan cerrahi branştır. Beyin ve sinir sistemi ile ilgili pek çok ameliyat gerektiren hastalık eskiden “ölümcül” veya “tedavi edilemez” kabul edilirken; her geçen yıl artan teknolojik ve tıbbi bilimsel gelişmelerle paralel olarak günümüzde tedavi edilebilir hale gelmiştir. Özellikle Nöroşirurji alanında ülkemizin beyin cerrahları uluslararası düzeyde pek çok gelişmeye öncülük etmiş ve dünyada saygın ve lider bir konuma sahiptir.

Beyin tümörlerinin cerrahî girişim ile çıkarılması ameliyatları gerçekleştirilme işlemidir. Günümüzde beyin tümörlerinin tanısı ve değerlendirilmesi, yüksek çözünürlüklü MR, tomografi, PET, fonksiyonel görüntüleme gibi radyolojik görüntüleme tekniklerindeki gelişmeler sayesinde ileri düzeyde yapılabilmektedir. Ameliyatlar ise cerraha yardımcı olan gelişmiş cerrahi mikroskoplar, endoskoplar ve hassas mikro cerrahi enstrümanlar yardımıyla yüksek başarı ve düşük risk ile gerçekleşmektedir. Ameliyatlarda tümörün yerini ve sınırlarını gösteren ve normal beyin dokularının üst düzeyde korunmasını sağlayan nöronavigasyon, intraoperatif ultrason, intraoperatif MR, beyin haritalama, nöromonitörizasyon gibi teknikler mevcuttur. Yüksek teknoloji sayesinde ameliyat sırasında tümörün özel doku boyaları ile boyanarak normal dokulardan ayırt edilebilmesi mümkün olmaktadır. 
Cerrahi tedavi uygulanabilen hastalık ve yöntemlere örnekler;

• Beynin kendisinden kaynaklı veya metastatik tümörleri
• Meningioma (beyin zarı tümörleri)
• Kafa tabanı tümörleri
• Endoskopik cerrahi
• Hipofiz bezi tümörleri
• Beyincik ve beyin sapı tümörleri
• Köşe tümörleri – schwannoma
• Ventrikül içi tümörler
• Kafatası tümörleri

Beyin damarsal hastalıklarının ameliyat yoluyla tedavisini içeren alandır. Sıklıkla kendisini beyin kanaması veya inme (felç) ile gösteren bu hastalıkların tanısı ve tedavisi için deneyimli bir ekip çalışması gerekmektedir. Bu hastalıkların teşhisinde ve değerlendirilmesinde özellikle BT-anjiografi, MR-anjiografi ve serebral anjiografi gibi görüntüleme tetkiklerinin önemi büyüktür. Nörovasküler cerrahi alanında değerlendirilen hastalıklara ve cerrahî yöntemlere örnekler ise;

• Anevrizma (damar baloncuğu)
• AVM (arteriovenöz malformasyon) (beyin damar yumağı)
• Arteriovenöz fistül
• Serebral By-pass ameliyatları
• Karotis endarterektomi (şah damarı darlığının ameliyatla açılması)
• Dekompresif kraniyektomi (inme hastalığında kafatasının açılması)
• Moya-moya hastalığı

Spinal cerrahi, boyun, sırt, bel ve kuyruk sokumu bölgesindeki hastalıkların ameliyat ile tedavisi ile ilgilenen alandır. Omurilikte oluşan fıtıklar, omurilik kanal darlıkları, omurga kayması, travmalar, omurga kırık ve çıkıkları, omurga ve omurilik tümörleri, omurganın doğuştan eğrilikleri veya yapısal anormallikleri gibi hastalıkların ameliyatla tedavisini içermektedir. Ameliyatlarda, bu tür ameliyatlar için özel dizayn edilmiş spinal cerrahi masası, intraoperatif tomografi, C-kollu skopi, nöronavigasyon, nöromonitörizasyon gibi teknolojik imkanlardan faydalanılmaktadır. Spinal cerrahideki hastalıklar ve ameliyatlara örnekler aşağıda verilmiştir.

• Lomber disk hernisi (bel fıtığı) (mikrodiskektomi, vida ameliyatları)
• Servikal disk hernisi (boyun fıtığı)
• Torakal disk hernisi (sırt fıtığı)
• Spondilolistezis, spondilolizis (bel kayması)
• Spondiloz, dar kanal (omurilik kanal daralması)
• Omurga ve omurilik tümörleri
• Kraniyoservikal bileşke hastalıkları (Chiari hastalığı – beyincik sarkması, konjenital deformiteler)
• Omurga kırıkları
• Klivus tümörleri
• Kifoplasti, vertebroplasti (Omurga kemik dolgu ameliyatları)
• Sakro-koksigeal tümörler
• Skolyoz ameliyatları (Omurga eğriliği düzeltme ameliyatları)

Bebek ve çocuk hastaların vücut yapıları ve işleyişi yetişkinlerden farklı olduğu için ameliyatları farklı yaklaşımlar gerektirmektedir. Nöroşirurji’nin 18 yaş altı hasta grubuna odaklanan alanına “Pediatrik Nöroşirurji” denmektedir. Bu hastalar yaşına göre prematür, yenidoğan, bebek, çocuk ve ergen kategorilerinde değerlendirilmektedir. Her bir grubun kendine has sık görülen hastalıkları ve cerrahi tedavi yaklaşımları bulunmaktadır. Ayrıca pediatrik hastaların tedavisinde Neonatoloji (Yenidoğan bölümü) ve Pediatri (Çocuk hastalıkları) bölümleri ile yakın iş birliği ve ekip çalışması gerekmektedir.

• Pediatrik nöroşirurji alanında sık cerrahi tedavi uygulanan hastalıklar ve yöntemlere örnekler ise;
• Kraniosinostoz (kafa şekil bozukluğu) ameliyatları
• Spina bifida, meningosel, miyelomeningosel ameliyatları (ayrık omurilik, doğuştan omurilik kesesi, doğuştan dış omurilik)
• Çocukluk çağı beyin ve omurilik tümörleri
• Hidrosefali (beyinde beyin-omurilik sıvısı birikimi)
• Endoskopik ventrikülostomi ve tümör ameliyatları
• Çocukluk çağı omurga hastalıkları

Epilepsi hastalığı, toplumun önemli bir kısmını etkileyen ve işlevselliği ciddi oranda kısıtlayabilen bir hastalıklar topluluğudur. Farklı çeşitleri olmakla birlikte, tıbbi tedaviye yanıt vermeyen uygun hastalarda cerrahi yöntemler ile oldukça iyi sonuçlar alınabilmektedir. Epilepsi hastalığında cerrahi tedaviye karar verilmesi genellikle uzun ve detaylı bir değerlendirme sürecinin sonunda gerçekleşir ve bu süreçte gelişmiş görüntüleme teknikleri ve deneyimli Nöroradyoloji uzmanlarının görüşleri ile Epilepsi hastalığı (Epileptoloji) konusunda uzmanlaşmış yetişkin ve çocuk Nöroloji uzmanlarının değerlendirmeleri, nöropsikiyatrik ve sosyal faktörlerin incelenmesi gibi aşamalardan geçilmektedir.

Epilepsi cerrahisi alanında uygulanan cerrahi yöntemler ve hastalıklara örnekler:

• Temporal lob epilepsisi cerrahisi (amigdalohipokampektomi, temporal lobektomi)
• Lezyonektomi (DNET, Kortikal displazi, düşük evreli glioma)
• Hemisferotomi, fonksiyonel hemisferektomi
• Korpus kallozotomi
• Vagal sinir stimülasyonu (Epilepsi Pili)
• İnvaziv derin ve kortikal EEG monitörizasyon

Stereotaktik cerrahi, beyindeki derin ve hassas yapılara gelişmiş geometrik uzaysal hesaplama yöntemleri ile minimal hasar ile ulaşmayı mümkün kılan yöntemdir. Fonksiyonel nöroşirurjide Parkinson Hastalığı, tremor, distoni gibi hareket bozukluklarının cerrahi tedavisi, ağrı cerrahisi, psikiyatrik bazı hastalıkların ameliyatla tedavisi, spastisite cerrahisi ve bedensel işlevleri geri kazanmaya yönelik cerrahi işlemler uygulanmaktadır. Nöroloji, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Psikiyatri gibi bölümlerle takım çalışması gerektirmektedir.Stereotaktik ve Fonksiyonel Nöroşirurji alanında uygulanan bazı ameliyat yöntemleri ve hastalıklar ise;

• Stereotaktik biyopsi
• Stereotaktik kraniyotomi
• Beyin Pili ameliyatları (Parkinson hastalığı, Distoni, Tremor)
• Talamotomi, pallidotomi
• Trigeminal nevralji ameliyatları (Radyofrekans, enjeksiyonlar, mikrovasküler dekompresyon, Gamma Knife)
• Hemifasyal spazm
• Baklofen pompa implantasyonu (Spastisite ameliyatı)
• Kordotomi, DREZ ameliyatı (Kanser ağrılarının azaltılması)
• Spinal kord stimülasyonu (Ağrı pili – Omurilik pili)
• Perkütan ağrı girişimleri (Epidural enjeksiyon, denervasyon, RF)
• Psikocerrahi

Periferik sinir cerrahisi, Nöroşirurji’nin merkezi sinir sistemi dışında kalan vücut kısımlarındaki sinirlerin, cerrahî tedavi gerektiren hastalıkları ile ilgilenen alanıdır. Çeşitli sinir sıkışmaları, sinir kılıfı tümörleri, sinir travmaları gibi durumların ameliyatla tedavisini içermektedir.Örnek olarak;

• Karpal tünel sendromu (el bileğinde sinir sıkışması)
• Ulnar sinir tuzaklanması (kübital tünel sendromu) (dirsekte sinir sıkışması)
• Nöroma
• Malign periferik sinir kılıfı tümörü
• Brakiyal pleksus yaralanması
• Sinir kesileri
• Sinir ateşli silah yaralanması
• Sinir anostomozu

Kazalarda ve diğer travmalarda kafa ve omurga sık etkilenen bölgelerdir. Travma geçiren hastalarda hızlı ve etkili değerlendirme ve müdahale ile hayati riskleri ve kalıcı hasarlanmaları en aza indirmek hedeflenir. Buna örnek vakalar şöyledir;

• Epidural, subdural, intraparankimal, intraventriküler hematom (Beyin kanamaları)
• Kafatası kırıkları
• Omurga kırıkları
• Omurilik kanamaları, yaralanması
• Ateşli silah yaralanmaları
• Kafa içi basınç artışı
• Hidrosefali

Radyocerrahi, kafa içindeki belli bir noktaya ameliyat yarası oluşturmadan, tek seferde veya birkaç seferde yüksek doz radyasyon uygulanarak tümör veya tümör dışı bazı hastalıkların tedavi edilmesi yöntemidir. Genellikle belli boyutları aşmamış, açık ameliyat için riskli kabul edilen bölgelerdeki lezyonların tedavisinde tercih edilmektedir. Radyocerrahi ile tedavi edilebilen hastalıklar;

• Vestibüler schwannoma (köşe tümörü)
• Hipofiz adenomları
• Meningioma
• Metastazlar
• Glial tümörler
• AVM (arteriovenöz malformasyon) (damar yumağı)
• Trigeminal nevralji
• Obsesif kompulsif bozukluk
• Hareket bozuklukları